Pagina historie

...

Dit houdt onder meer het identificeren in van de milieueffecten die 'mogelijk aanzienlijkmogelijk aanzienlijk' zijn, en die dus in het MER moeten bestudeerd worden. Tijdens de scopingsfase wordt ook vastgelegd welke onderzoeksmethodes zullen ingezet worden, welke beoordelings- en significantiecriteria zullen gebruikt worden om de effecten uit te drukken, en wat de nagestreefde diepgang en detailniveau van het milieueffectenonderzoek is.

...

• het afbakenen van het plan of project (zie Plan- en projectbeschrijving) (vb: maakt een nieuwe verkeerswisselaar ter ontsluiting van een industriegebied (dat het eigenlijke voorwerp vormt van het MER) deel uit van de projectomschrijving?);
• het vastleggen van de te bestuderen alternatieven (zie Alternatieven en varianten);
• het afbakenen van het studiegebied en eventueel van aandachtspunten binnen dit studiegebied (zie Afbakening van het studiegebied);
• het vastleggen van die elementen van de autonome en gestuurde ontwikkelingen die in het MER zullen worden meegenomen (zie Ontwikkelingsscenario's);
• het vastleggen van de referentiesituatie (zie Referentiesituatie);
• het vastleggen van de diepgang van het onderzoek betreffende disciplines en effectgroepen = scoping in de 'enge' zin

...

In het vervolg van deze tekst ligt de focus op scoping in de 'enge' zin, nl. het vastleggen van de diepgang van het onderzoek betreffende disciplines en effectgroepen of het identificeren van mogelijk aanzienlijke effecten (zoals hierboven aangegeven worden de meeste andere elementen van de 'scoping in ruime zin' immers al elders in dit richtlijnensysteem besproken). Noch de Europese, noch de Vlaamse regelgeving heeft gedefinieerd wat met de term 'aanzienlijk' bedoeld wordt. Het is evenwel duidelijk dat de mate van aanzienlijkheid bepaald wordt door enerzijds de kenmerken van het effect zelf en anderzijds de kenmerken van de omgeving, met name de kwetsbaarheid ervan.

Scoping volgens Scoping volgens de regelgeving - waarom is het zo belangrijk

...

Scoping is doorgaans ook een participatief proces. Het voorstel voor de scoping kan immers, via de terinzagelegging van het startdocument, voorgelegd worden aan een breed publiek van stakeholders, die via hun opmerkingen kunnen helpen de 'scope' van het MER uit te breiden of te verfijnen. De uiteindelijke scopingsbeslissing gebeurt door het Team Mer in de richtlijnen, op basis van enerzijds de opmerkingen en aanvullingen die zij ontvangen heeft (zowel van adviesinstanties en van andere overheden als van burgers en andere belanghebbenden) en anderzijds op basis van het voorstel van afbakening van de 'scope' in het startdocument. (Zie Aanpak van scoping voor een uitgebreide beschrijving van ieders rol bij de scoping.) Deze participatieve aanpak betekent dat scoping (potentieel) ook de volgende voordelen heeft:

...

De focus op een beperkt aantal, maar significante effecten, werkt ook door in bijvoorbeeld de plan- of projectbeschrijving en de beschrijving van de referentiesituatie in het MER. De plan- of projectbeschrijving hoeft immers geen uitgebreide informatie te bevatten die niet relevant is voor de geselecteerde effecten. De beschrijving van de referentiesituatie moet niet ingaan op omgevingscomponenten waarvan is aangenomen dat ze niet beïnvloed zullen worden door het plan of project. 

Weergave van het resultaat van de scoping onder vorm van een impactmatrix

Een van de voornaamste resultaten van de scoping bestaat uit een door de verschillende partijen aanvaard overzicht van de waarschijnlijk significante effecten die in het MER verder onderzocht zullen worden. Dit overzicht kan voorgesteld worden onder vorm van een ingreep-effectschema of impactmatrix. Een dergelijke tabel of matrix legt het verband tussen de ingrepen eigen aan het plan of project (waar relevant opgesplitst per fase: aanlegfase, operationele fase, …) en de mogelijk aanzienlijke effecten (of effectgroepen), opgesplitst per discipline of thema. De matrix kan niet alleen gebruikt worden om de resultaten van de scopingsoefening voor te stellen, maar ook als hulpmiddel bij het uitvoeren van de scoping. Beide toepassingen lopen door elkaar.

...

Een dergelijke impactmatrix is per definitie een eenvoudig maar daardoor ook beperkt methodologisch instrument, dat niet in staat is alle nuances in beeld te brengen, zeker als het gaat om interdisciplinaire, synergetische en cumulatieve effecten. Deze nuances kunnen aan bod komen in het verdere onderzoek. 

Tips en aandachtspunten iaandachtspunten i.v.m. scoping

Scoping is een zeer belangrijk onderdeel van milieueffectrapportage. Scoping wordt uitgevoerd om een onderscheid te maken tussen de belangrijke milieueffecten, die van belang zijn voor de besluitvorming, en de minder belangrijke effecten. De focus van het MER moet op de mogelijk aanzienlijke effecten gericht zijn en het is niet de bedoeling tijd en middelen te investeren in onnodig onderzoek.

1. Scoping is maatwerk. Richtlijnenboeken en -systemen vormen een basis voor de methodologie in milieueffectonderzoek, doch moeten niet blindelings gevolgd worden (zie ook Gebruik van de richtlijnenboeken/richtlijnensystemen). De methodologie moet plan- of projectspecifiek zijn en is ook afhankelijk van de ligging. Een goede scoping is essentieel voor kwaliteitsvolle MER's, zonder onnodig onderzoek.
2. Scoping is des te belangrijker op planniveau. De inhoud van een plan-MER moet afgestemd zijn op de inhoud en de detailleringsgraad van het plan (= tiering). Hier geldt ook maatwerk.
3. De inhoudelijke vereisten uit EU-richtlijnen en het DABM moeten gerespecteerd worden, doch kunnen er niet toe leiden dat elk mogelijk effect gedetailleerd onderzocht moet worden. Uit een gerichte scoping kan blijken dat bepaalde disciplines of effectgroepen niet relevant zijn. Een goede motivatie hiervoor is cruciaal. Zo wordt duidelijk dat er wel gedacht werd aan bepaalde effecten maar dat uit de scoping bleek dat een onderzoek naar deze effecten niet nodig was..
4. Voer een scopingsoefening uit via een brainstormsessie of een andere interactieve methode, waarbij de deskundigen van de verschillende disciplines betrokken zijn.
5. Expliciteer en motiveer de gemaakte keuzes zo veel mogelijk, zowel in het startdocument als in het MER. Motiveer met name duidelijk waarom bepaalde effecten al dan niet werden meegenomen.
6. Hou bij het identificeren van mogelijk relevante effecten, en bij het inschatten van de mate waarin ze aanzienlijk kunnen zijn, rekening met:
   1. De kenmerken van het plan of project
   2. De eigenschappen van de omgeving
   3. De eigenschappen van de potentiële impact
7. Stel de resultaten van de scoping voor onder de vorm van een duidelijke ingreep-effectmatrix.
8. Scoping mist zijn effect als er geen consensus bestaat over de resultaten ervan tussen initiatiefnemer, deskundigen, adviesverlenende instanties, Team Mer en in voorkomend geval het publiek. Het bereiken van deze consensus vereist communicatie en overleg, tijdens de richtlijnenvergadering of eventueel ervoor.
9. Scoping is belangrijk voor alle vormen van milieueffectrapportage (plan- en project-MER, ontheffingsaanvraag, screening) en de basisprincipes zijn in alle gevallen dezelfde. Wel kan het resultaat van de scoping verschillen naargelang het instrument dat wordt toegepast. Zo zullen bij plan-MER's de effecten van de aanlegfase als niet te onderzoeken beschouwd worden (wegens tijdelijk) (tenzij ze leiden tot permanente effecten), terwijl ze dat bij project-MER's net wel zijn.
10. Baseer de afbakening van het studiegebied, en van eventuele aandachtsgebieden binnen dit studiegebied, op de kennis van de oorzaak-effectrelaties en van de vermoedelijk aanzienlijke effecten die het gevolg is van de scopingsoefening.