De procedure voor ontheffing van de plan-MER-plicht is van toepassing op die plannen en programma's waarvoor op basis van het stappenplan tot bepaling van de plan-m.e.r.-plicht duidelijk is dat er effectief een plan-MER-plicht geldt (art. 4.2.3 §3bis DABM). Die plannen en programma's kunnen toch ontheven worden van de plan-m.e.r.-plicht indien er:
- ofwel een bestaande plan-MER voorhanden is en het voorgenomen plan of programma een uitwerking, wijziging, herziening of voortzetting van dat plan betekent en een nieuwe plan-MER geen extra/nieuwe gegevens zou aanbrengen;
- ofwel in een andere bestaande beoordeling/rapportage al een systematische en wetenschappelijk verantwoorde analyse en evaluatie van de te verwachten gevolgen voor mens en milieu gemaakt werd, die voldoet aan de essentiële kenmerken van een plan-MER (artikel 4.1.4 §2). Deze essentiële kenmerken zijn:
- Een systematisch en wetenschappelijk verantwoorde analyse en evaluatie van de te verwachten gevolgen voor mens en milieu;
- Kwaliteitsbeoordeling van de verzamelde informatie;
- De actieve openbaarheid van de rapportage en van de besluitvorming over het plan
Voor de ontheffing dient een formeel verzoek bij het Team Mer ingediend te worden. Dit verzoek bevat:
- een beschrijving en verduidelijking van het voorgenomen plan, afbakening van het gebied;
- in voorkomend geval: de gegevens om het grensoverschrijdend overleg te voeren;
- de verantwoording voor het verzoek en alle relevante gegevens om het te staven.
Het Team Mer neemt een beslissing binnen 30 dagen na ontvangst van het verzoek. Dit is een termijn van orde. Deze beslissing wordt betekend aan de initiatiefnemer en wordt bekendgemaakt. In de praktijk komen weinig plannen in aanmerking voor de procedure ontheffing plan-MER.